راهنمای انتخاب و خرید تلسکوپ
تنوع انواع تلسکوپهای آماتوری و تلسکوپهای حرفه ای از نظر ساختار اپتیکی، نوع مقر، امکانات جانبی، برندهای مختلف و …. معمولا باعث سردرگمی علاقمندان در انتخاب بهترین و کارا ترین ابزار است.
به همه اینها باید قیمت تلسکوپ و ابزارها را هم اضافه کرد. چراکه قیمت تلسکوپ و ابزارهای اپتیکی معمولا یکی از مهم ترین پارامترها ( و گاهی مهمترین پارامتر) برای افراد در انتخاب نوع ابزار به شمار میرود.
ولی در واقعیت چنین نیست چرا که اگر شناخت درستی از انواع ابزار ها داشته باشیم ، انتخاب تلسکوپ مناسب بسیار ساده است.
پارامترهای موثر در انتخاب تلسکوپ
معمولاً اولین سوال افراد در مورد تلسکوپ مورد نظرشان ، مقدار بزرگنمایی آن است ( البته بعد از قیمت تلسکوپ!)
اما باید بدانیم که نه بزرگنمایی یک تلسکوپ و نه قیمت تلسکوپ اصلاً و ابداً فاکتورهای مهمی برای انتخاب نیستند.
چرا که همانگونه که در مقاله آشنایی با انواع تلسکوپ ها اشاره شد، بزرگنمایی تلسکوپ حاصل تقسیم فاصله کانونی عدسی یا آینه شیئی بر فاصله کانونی عدسی چشمی است.
حال با توجه به اینکه رصدگر امکان تعویض عدسی چشمی و استفاده از چشمی هایی با فاصله کانونی های مختلف را دارد ، می تواند با استفاده از عدسی های چشمی با فواصل کانونی کمتر ، بزرگنمایی های بالایی را ایجاد نماید.
پس در حقیقت به لحاظ تئوری ، هر تلسکوپی می تواند هر بزرگنمایی دلخواهی را برای ما ایجاد کند.
اما نکته مهم این است که اگر در هر تلسکوپی بزرگنمایی را مدام افزایش بدهیم ، از یک مرحله به بعد وضوح تصویر از بین می رود و دیگر تصویر قابل تشخیصی نخواهیم داشت.
به حداکثر بزرگنمایی یک تلسکوپ که تصویر در داخل آن به صورت واضح مشاهده می شود ، بزرگنمایی مفید می گوییم.
اما همانگونه که قبلاً عنوان شد ، بزرگنمایی مفید ، رابطه مستقیمی با قطر دهانه تلسکوپ دارد . بنابر این می توان گفت که در انتخاب تلسکوپ ها بدون شک قطر عدسی یا آینه شیئی ، مهمترین ویژگی به شمار می رود .
البته نباید از نظر دور داشت که وضوح و شفافیت تصویر به کیفیت تراش آینه و عدسی های تلسکوپ هم بستگی دارد که این مورد بستگی به کارخانه تولید کننده آن قطعات دارد.
برای مثال ممکن است دو تلسکوپ با قطر دهانه یکسان وجود داشته باشند اما یکی از آنها تصویری شفاف تر و با وضوح بیشتری ارائه کند که طبیعتآ در چنین مواردی این اختلاف به سبب اختلاف در نوع عملکرد کارخانه های سازنده است.
طبیعتا قیمت تلسکوپ نیز تابعی از قطر دهانه تلسکوپ است. ضمن اینکه طبیعتا برندهایی که دارای کیفیت اپتیکی بهتری هستند طبیعتا قیمت های بالاتری هم دارند.
برای مثال برندهایی مانند سلسترون و مید و تاکاهاشی ، کیفیت هایی به مراتب بالاتر از سایر برندهای ابزار های اپتیکی دارند و طبیعتآ تصویر ارائه شده در این تلسکوپ ها تفاوت چشم گیری با سایر تلسکوپ ها دارد.
اما پس از قطر دهانه با توجه به نوع کاربرد تلسکوپ، امکانات بیشتری در ابزارها به کار می روند که در قیمت تلسکوپ تاثیر گذار هستند.
مهمترین این موارد به ترتیب اولویت عبارت اند از :
ساختار اپتیکی ( شکستی ، بازتابی ، ترکیبی )
نوع مقر ( سمت – ارتفاعی ، استوایی )
موتور ردیاب
سیستم جستجوی خودکار ( Goto)
GPS