نکاتی که لازم است پیش از انتخاب و خرید تلسکوپ بدانید چه تلسکوپی مناسب من…
انواع تلسکوپ ها
انواع تلسکوپ ها شامل “تلسکوپ شکستی”، “تلسکوپ بازتابی” و “تلسکوپ ترکیبی” هستند.
ساختار انواع تلسکوپ ها
مهم‌ترین وظیفه یک ابزار رصدی، جمع‌آوری نور است. در انواع تلسکوپ‌ها نوری که وارد ابزار (تلسکوپ یا دوربین دو چشمی) می‌شود، اصطلاحاً باید “کانونی” شود تا قابل استفاده باشد. این کانونی شدن به وسیله ابزارهای مختلف می‌تواند انجام شود. عدسی محدب و آینه مقعر دو عنصر اصلی در ابزارهای اپتیکی هستند که می‌توانند فرایند کانونی شدن نور را انجام دهند.
تلسکوپ‌های شکستی (Refracting telescopes)
در این دسته از تلسکوپ ها که به تلسکوپ‌های گالیله‌ای هم معروفند، عدسی محدب وظیفه کانونی کردن نور را دارد. نور پس از عبور از عدسی، اصطلاحاً “می‌شکند” و به همین دلیل هم به این گروه از تلسکوپ‌ها، تلسکوپ‌های شکستی می‌گویند؛ چون اساس کارکردشان بر پدیده شکست نور است.
آزمایش شکست نور در یک عدسی محدب
هانس لیپرشی، عینک ساز هلندی، اولین تلسکوپ شکستی را در سال ۱۶۰۸ ساخت. به کمک تلسکوپ لیپرشی، می‌شد دوردست‌ها را مثل اجسام نزدیک مشاهده کرد. تلسکوپ او اشیا را سه برابر بزرگتر نشان می داد. عموماً تصور می‌شود که گالیله مخترع تلسکوپ بود؛ اما بهتر است بگوییم گالیله نخستین فردی بود که از تلسکوپ برای رصد اجرام آسمانی استفاده کرد.
یکی از مشکلاتی که در قرن ۱۷ میلادی برای تلسکوپ‌های ابتدایی وجود داشت، نمایش شدید رنگ‌های غیرواقعی بود. این مشکل باز هم به پدیده “شکست نور” و البته کیفیت و دقت ساخت عدسی‌ها مربوط می‌شد. این موضوع، یکی از دلایلی بود که بشر به فکر استفاده از ابزار دیگری برای کانونی کردن نور بیفتد: آینه مقعر.
تصویر سیاره مشتری، قمرهای گالیله‌ای و خطای رنگی در یک تلسکوپ شکستی
تلسکوپ‌های بازتابی (Reflecting telescopes)
یکی دیگر از انواع تلسکوپ های متداول، خانواده تلسکوپ‌های بازتابی است. ساخت نخستین تلسکوپ بازتابی را به ایزاک نیوتن نسبت می‌دهند و به همین دلیل این گروه از تلسکوپ‌های به تلسکوپ‌های نیوتنی هم معروف هستند. همانطور که اشاره شد، در ساختار تلسکوپ‌های بازتابی از آینه استفاده می‌شود. نور برای کانونی شدن از سطح آینه “بازتاب” می‌شود و به همین علت هم هست که نام بازتابی به این گروه از تلسکوپ‌ها اطلاق می‌شود. تلسکوپ‌های بازتابی سبُک‌تر از تلسکوپ‌های شکستی هستند و از جهت حمل و نقل برتری دارند.
تصویر شماتیک یک تلسکوپ بازتابی نیوتنی
هرچند استفاده از آینه در از بین بردن رنگ‌های غیر واقعی تصویر کارآمد بود، اما مشکلات دیگری داشت. از جمله اینکه وضوح و شفافیت تصویر آن نسبت به یک تلسکوپ شکستی کمتر بود. همچنین لبه‌های میدان دید دچار کشیدگی شدیدی می‌شد و مثلاً ستاره‌هایی که در کناره‌های میدان دید قرار می‌گرفتند، از شکل نقطه‌ای خودشان خارج می‌شدند.
با وجود پیشرفت فناوری، امروزه بسیاری از این اشکالات در تصویر تلسکوپ‌های مختلف کاهش یافته‌اند، اما به‌طور کامل از بین نرفته‌اند. تلسکوپ‌های شکستی، همچنان رنگ‌های غیرواقعی نشان می‌دهند و تلسکوپ‌های بازتابی هنوز شفافیت کمتری نسبت به شکستی‌ها دارند.
در سال‌های اخیر، نوع جدیدی از تلسکوپ‌ها رواج یافته‌اند که در ساختارشان ترکیبی از آینه و عدسی به‌کار رفته است. هدف اصلی این طراحی، کاهش همین اشکال‌ها یا خطاهای اپتیکی بوده است که تا حدود زیادی هم موفق عمل کرده است.
بیشتر بخوانید: راهنمای انتخاب و خرید تلسکوپ
تلسکوپ‌های ترکیبی (Catadioptric telescopes)
با ترکیب آینه و عدسی، می‌توان ویژگی‌هایی از هر دو را در یک تلسکوپ جمع کرد. البته عدسی‌ای که در این تلسکوپ‌ها به‌کار می‌رود اندکی با عدسی‌های محدب متداول تفاوت دارد. وظیفه کانونی کردن نور بر عهده آینه مقعر است و عدسی، تصحیح مسیر نور را انجام می‌دهد. این تصحیح مسیر نور، باعث می‌شود اشکالاتی نظیر کشیدگی در لبه‌های میدان دید یا تغییر حالت نقطه‌ای ستاره‌ها کاهش چشمگیری یابد. هرچند شفافیت تلسکوپ‌های ترکیبی نسبت به تلسکوپ‌های شکستی باز هم کمتر است، اما از لحاظ ابعاد، وزن و کارایی برتری دارند. در مقایسه با تلسکوپ‌های بازتابی نیز تصویر بهتری ارائه می‌دهند. البته با توجه به اینکه هزینه تمام شده این مدل تلسکوپ‌ها بیشتر است، معمولاً رصدگرانی آن‌ها را تهیه می‌کنند که تمایل به انجام رصدهای نیمه‌حرفه‌ای و حرفه‌ای دارند.
در ساختار تلسکوپ‌های ترکیبی (کاتادیوپتریک) از یک تیغه (عدسی) تصحیح‌کننده، یک آینه اصلی و یک آینه ثانویه استفاده می‌شود.
کدام ساختار بهتر است؟
هر کدام از این ساختارها ویژگی‌های خودشان را دارند. لزوماً نمی‌توان گفت کدام تلسکوپ برتری دارد.
بعضی از نقاط ضعف و قوت تلسکوپ‌ها را می‌توان اینطور جمع‌بندی کرد:
ویژگی‌های تلسکوپ شکستی:
- شفافیت تصویر بالا؛
- تشکیل تصویر مستقیم؛
- هزینه تمام شده نسبتا بالا؛
- وزن زیاد (در قطر دهانه‌های نسبتاً بالا)؛
- وجود رنگ‌های غیر واقعی (ابیراهی رنگی).
ویژگی‌های تلسکوپ بازتابی:
- عدم وجود خطای رنگی؛
- وزن نسبی پایین‌تر؛
- هزینه تمام شده کمتر؛
- تشکیل تصویر وارونه و معکوس؛
- وجود خطای کروی (کشیدگی لبه‌های میدان دید)؛
- نیاز به تنظیم و نگهداری دوره‌ای.
ویژگی‌های تلسکوپ ترکیبی:
- کاهش تأثیر خطاهای اپتیکی؛
- تشکیل تصویر مستقیم؛
- حمل و نقل آسان؛
- هزینه تمام شده بالا؛
- نیاز به تنظیم و نگهداری.
با توجه به نکات ذکر شده، می‌توانید تلسکوپ متناسب با بودجه و پارامترهای مد نظرتان را راحت‌تر انتخاب کنید. اگر در آغاز راه آشنایی با آسمان و رصد هستید، تلسکوپ‌های کوچک و متوسط گزینه‌های مناسبی هستند. مثلاً سری پاورسیکر یا اَسترومَستر سلسترون برای این کار بیشتر پیشنهاد می‌شوند. اگر به‌دنبال ابزاری تخصصی‌تر برای رصد هستید، بهتر است سراغ مدل‌هایی با قطر دهانه بیشتر بروید. مثلاً سری اُمنی، نکس استار یا اَدوَنسد برای این کار مناسب‌تر است. برای آشنایی بیشتر با توان ابزارها، می‌توانید این مطلب را هم مطالعه کنید.
البته خرید ابزار اپتیکی نیاز به مشاوره هم دارد. با تماس با مجموعه پارس تلسکوپ، می‌توانید پاسخ پرسش‌هایتان را سریع‌تر و دقیق‌تر دریافت کنید.
فروشگاه پارس تلسکوپ
باسلام مطالب کاملن آموزنده و راهنمای خوبی برای خریدار تلسکوپ میباشد
ممنون از همراهی شما
سلام
من چه تلسکوپی بخرم که بتونم براحتی سیارات منظومه شمسی را ببینم
سلام به شما
عوارض سطحی سیارات به کمک تلسکوپ قابل تشخیص نیست، مگر اینکه وارد حوزه عکاسی نجومی بشید، عکاسی انجام بدید و عکس‌ها رو با در نرم‌افزار ادیت کنید.