در تاریخ ۶ مرداد، ماه به وضعیت محاق می‌رسد که به آن ماه نو هم…
در آسمان خرداد چه خبر است؟
در ادامه مروری بر رویدادهای رصدی خرداد ۱۴۰۲ خواهیم داشت، تا انتهای مقاله همراه ما باشید:
در شامگاه ۲ خرداد می‌توانید مقارنه ماه و سیاره زهره را ببینید. هرچند مقارنه ماه و سیارات پدیده چندان نادری نیست، اما زیبایی آن را نمی‌توان نادیده گرفت. همچون ماه‌های گذشته، این مقارنه با تاریک شدن هوا قابل مشاهده است. البته فاصله ماه و زهره در این شب اندکی بیشتر می‌شود و به حدود ۲ درجه قوسی می‌رسد. زهره حدود ساعت ۲۲:۳۵ و ماه در ساعت ۲۲:۵۰ در افق غرب – شمال غرب غروب می‌کنند و تا پیش از این زمان برای رصد و عکاسی از این منظره فرصت دارید.
در شامگاه ۳ خرداد ماه به فاصله زاویه‌ای نسبتاً نزدیکی از مریخ می‌رسد. با تاریک شدن هوا، می‌توانید نقطۀ درخشانِ تقریباً نارنجی‌رنگی را در فاصلۀ ۳.۵ درجه‌ای جنوب ماه تشخیص دهید که همان سیاره مریخ است. مریخ در این زمان از قدر ۱.۵ در آسمان می‌درخشد و فاز ماه نیز تقریباً ۲۳ % است. در فاصلۀ ۱۲ درجه‌ای غرب ماه هم می‌توانید سیاره زهره را به شکل نقطه‌ای درخشان تشخیص دهید. ستاره پولکس، درخشان‌ترین ستاره صورت فلکی دو پیکر (جوزا / Gemini) نیز تقریباً در میانه خط واسه ماه و زهره قابل تشخیص است.
در روز ۵ خرداد ماه به وضعیت تربیع اول می‌رسد و نیم شرقی آن از زمین قابل مشاهده است. در این روز، ماه ساعت ۱۱:۳۰ از افق شرق – شمال شرق طلوع می‌کند و تا ساعت ۱:۰۵ بامداد ۶ خرداد در آسمان می‌درخشد.
در روز ۹ خرداد، سیاره تیر (عطارد) به بیشترین کشیدگی غربی می‌رسد؛ به این معنی این سیاره بیشترین فاصله زاویه‌ای را در جهت غرب خورشید می‌گیرد و در آسمان صبحگاهی قابل مشاهده است.
اصطلاح کشیدگی معمولاً برای فاصله زاویه‌ای اجرام از خورشید به‌کار می‌رود. بیشترین کشیدگی برای سیارات داخلی (عطارد و زهره) زمان مناسبی برای رصد یا عکاسی از آن‌هاست که می‌تواند در جهت غرب یا شرق خورشید باشد. وقتی سیاره در بیشترین کشیدگی غربی قرار داشته باشد، یعنی حداکثر فاصله زاویه‌ای را با خورشید در جهت غرب آن دارد. پس پیش از خورشید خورشید طلوع می‌کند و در آسمان صبحگاهی قابل مشاهده است. اگر سیاره در بیشترین کشیدگی شرقی باشد، پس از خورشید غروب می‌کند و در آسمان شامگاهی دیده می‌شود.
در ادامه رویدادهای رصدی خرداد ۱۴۰۲ به رویداد ماه بدر میرسیم. در بامداد ۱۴ خرداد ماه کامل در آسمان شب می‌درخشد. ماه ساعت ۱۸:۵۰ از جنوب شرق طلوع و تا سپیده دم ۱۵ خرداد آسمان را روشن می‌کند. در این زمان ماه در محدوده صورت فلکی عقرب قرار دارد. “قمر در عقرب” عبارت معروف و قدیمی برای این زمان است که البته می‌دانیم اعتبار علمی ندارد و صرفاً به عنوان یک اصطلاح در زبان ما به کار می‌رود. در فاصله تقریبی ۲۰ دقیقه‌ای قوسیِ جنوب ماه ستاره‌ای را می‌توانید ببینید که از قدر ۱ می‌درخشد. با کمی دقت احتمالاً می‌توانید ته‌رنگ نارنجی آن را تشخیص دهید. این نقطه، ستاره قلب‌العقرب یا آنتارِس است؛ پرنورترین ستاره صورت فلکی عقرب. این ستاره تقریباً ۹۰۰ میلیون کیلومتر قطر دارد. اگر جای خورشید در منظومه شمسی ما قرار می‌گرفت، تا ورای مدار مشتری را در خود می‌بلعید. با این حال، از فاصله حدود ۶۰۰ سال نوری، فقط به شکل یک نقطه درخشان در آسمان ما دیده می‌شود.
بیشتر بخوانید: انتخاب و خرید تلسکوپ
در ظهر ۱۴ خرداد، ناهید (زهره) به بیشترین کشیدگی شرقی می‌رسد. همانطور که در کشیدگی عطارد (تاریخ ۹ خرداد) توضیح داده شد، بیشترین کشیدگی شرقی در واقع حداکثر فاصله زاویه‌ایِ سیاره مورد نظر از خورشید در جهت شرق آن است. با تاریک شدن هوا، سیاره ناهید را می‌توانید به شکل نقطه بسیار درخشان از قدر منفی ۴.۵ در جهت غرب آسمان مشاهده کنید. ناهید تا حدود ساعت ۲۲:۳۰ در آسمان قابل مشاهده است.
در ساعات ابتدایی ۲۰ خرداد می‌توانید مقارنه ماه و زحل را در آسمان ببینید. زحل از قدر ۰.۹ حدود ساعت ۰۰:۰۰ بامداد و ماه با فاز حدود ۶۰ % حدود ساعت ۰:۱۵ بامداد ۲۰ خرداد از افق شرق – جنوب شرق طلوع می‌کند. فاصله زاویه‌ای این دو جرم در زمان طلوع حدود ۳.۳ درجه است و تقریباً با همین فاصله زاویه‌ای تا سپیده‌دم در آسمان می‌درخشند.
در شب ۲۰ خرداد ماه به وضعیت تربیع آخر می‌رسد؛ یعنی نیم غربی قرص آن از زمین روشن دیده می‌شود. ماه حدود ساعت ۰:۴۵ بامداد ۲۱ خرداد از سمت شرق طلوع می‌کند و تا روشن شدن هوا در آسمان قابل مشاهده است.
در بامداد ۲۴ خرداد می‌توانید مقارنه ماه و مشتری را ببینید. ماه با فاز حدود ۱۷ % در ساعت ۲:۰۵ بامداد و مشتری از قدر منفی ۲.۱ ساعت ۲:۱۵ از سمت شرق – جنوب شرق طلوع می‌کند. مشتری هنگاه طلوع حدود ۳ درجه از ماه فاصله دارد. این فاصله به تدریج کاهش می‌یابد و اندکی پیش از روشن شدن آسمان به کمتر از ۲ درجه می‌رسد.
در روز ۲۸ خرداد ماه به وضعیت محاق می‌رسد؛ یعنی کمترین فاصله زاویه‌ای را از خورشید دارد و در آسمان شب دیده نمی‌شود. از این تاریخ به بعد، درصد سطح روشن (فاز) ماه به‌تدریج افزایش می‌یابد و به شکل هلال در آسمان شامگاهی دیده می‌شود.
آخرین موردی که در رویدادهای رصدی خرداد ۱۴۰۲ به آن میرسیم مربوط به روز ۳۱ خرداد است. دراین روز زمین از نقطه انقلاب تابستانی عبور می‌کند. این روز، متناظر با طولانی‌ترین روز در نیمکرۀ شمالی و طولانی‌ترین شب در نیمکرۀ جنوبی است. از این تاریخ به بعد، طول روز در نیمکرۀ شمالی به‌تدریج کاهش می‌یابد تا در آخر شهریور، اعتدال پاییزی، به تعادل برسد.
محور چرخش زمین بر صفحۀ مدار آن دور خورشید دقیقاً عمود نیست و زاویه‌ای تقریباً ۲۳.۵ درجه‌ای با آن می‌سازد. این مسأله دلیل اصلی پیدایش فصل‌ها و تغییرات آب و هوایی زمین است. با توجه به این انحراف، زاویۀ تابش خورشید در روزهای مختلف سال، تغییر می‌کند. چهار نقطه در مدار زمین وجود دارد که متناظر با شروع چهار فصل در تقویم جلالی ماست. انقلاب تابستانی یکی از این نقاط است. زاویۀ تابش خورشید به نیمکرۀ شمالی در زمان انقلاب تابستانی به بیشترین مقدار خود می‌رسد. نتیجه آن است که خورشید برای ساکنان نیمکرۀ شمالی، مدت بیشتری در بالای افق طی می‌کند. با عبور از انقلاب تابستانی، طول مسیر ظاهری که خورشید در بالای افق طی می‌کند به‌تدریج کاهش پیدا می‌کند. در اعتدال پاییزی، خورشید به میزان مساوی در بالا و پایین افق حرکت (ظاهری) می‌کند و طول روز و شب با هم برابر می‌شود؛ مانند اعتدال بهاری.
در شامگاه ۳۱ خرداد با تاریک شدن آسمان می‌توانید شاهد اجتماع ماه، مریخ و زهره باشید. زهره از قدر منفی ۴.۶ ، مریخ از قدر ۱.۶ و ماه با فاز ۱۱% در آسمان می‌درخشند. منظره‌ای مشابه را در غروب آینده در تاریخ ۱ تیر نیز شاهد خواهیم بود. با این تفاوت که موقعیت ماه نسبت به منظره امشب تغییر محسوسی می‌کند.
دیدگاه‌ها (0)