قنطورس یکی از صور فلکی نیمه جنوبی آسمان است. قنطورس به صورت نیمی اسب و نیمی انسان است. موجودی با بالاتنه انسان و چهار پای اسب که آن را نسبت به سایر صور فلکی افسانه‌ای تر کرده است.

آلفا قنطورس با یک ستاره‌ یا دو ستاره‌؟

در این صورت فلکی ستاره‌ای وجود دارد به نام آلفا قنطورس. این ستاره یک ستاره دوتایی است که به همراه پروکسیما قنطورس (که بسیار کم‌نورتر است) یک سامانه سه‌گانه تشکیل می‌دهد. این سامانه، از همه ستاره ها به منظومه خورشیدی ما نزدیک‌تر است. فاصله آلفا قنطورس تا خورشید ۴.۳۶ سال نوری تخمین زده شده. این در حالی است که میانگین فاصله خورشید تا زمین ۱۵۰ میلیون کیلومتر است.

آلفا قنطورس، شامل دو ستاره A و B می‌شود که میانگین فاصله آن‌ها نسبت به یکدیگر در حدود فاصله خورشید تا سیاره اورانوس است. بر اساس شبیه‌سازی‌ها احتمال می‌رود سیاره‌ای در ۱۶۰ میلیون کیلومتری ستاره آلفا قنطورس B وجود داشته باشد. این احتمالات باعث شده تا دانشمندان سامانه قنطورس را نخستین هدف برنامه‌های آینده سفرهای میان‌ستاره ای بدانند. برای مثال در فیلم آواتار قمر پاندورا، به عنوان یکی از ماه‌های یک غول گازی تخیلی در سامانه آلفا قنطورس معرفی شد.

طراحی هنری از آلفا قنطورس بی‌بی

پروکسیما قنطورس نزدیک ترین ستاره به منظومه شمسی

پروکسیما قنطورس یک کوتوله سرخ با فاصله ۴.۲ سال نوری و نزدیک‌ترین ستاره به زمین در صورت فلکی قنطورس است. در سال ۱۹۱۵ رابرت اینز موفق به کشف این ستاره در رصدخانه ملی آفریقای جنوبی شد و نام آن را را پروکسیما قنطورس گذاشت. در سال ۱۹۱۷ اختلاف منظر این ستاره اندازه گرفته شد و نشان داده شد که دقیقا همان فاصله آلفا قنطورس از زمین را دارد. این ستاره برای اولین مقصد مسافرت‌های بین ستاره ای بسیار مناسب است. اگرچه آنقدر دور است که با سریعترین موشک حدود ۱۱۰ هزار سال طول می‌کشد تا از زمین به آن برسیم! جرم پروکسیما قنطورس حدود یک هشتم جرم خورشید و میانگین چگالی آن ۴۰ برابر خورشید است. درخشندگی این ستاره بسیار پائین است و تغییرات زیادی در قدر ظاهری آن دیده می‌شود.

برای این که بیشتر متوجه شویم نزدیک بودن این ستاره به زمین به چه معنی است بیایید با هم نگاهی به تعریف «سال نوری» داشته باشیم. تعریف سال نوری عبارت است از مسافتی که نور در خلا در مدت یک سال طی می‌کند. با توجه به این که نور در هر ثانیه اندکی کم تر از ۳۰۰،۰۰۰ کیلومتر طی می کند و یک سال برابر است با ۳۶۵٫۲۵ روز که هر روز معادل ۸۶،۴۰۰ ثانیه است یک سال نوری تقریبا معادل مسافتی به طول ۹,۴۷۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ کیلومتر خواهد بود.

آیا می‌توانیم به این ستاره سفر کنیم؟

اگرچه بر روی کاغذ و دنیای نظریه‌ها، سفرهای میان ستاره‌ای امری امکان پذیر است اما با این حال فاصله‌های بسیار زیاد بین اجرام آسمانی سفری به این طول و درازی را با اما و اگرهایی روبرو می‌کند.

ما به دو طریق می‌توانیم به دنیای میان ستاره‌ای سفر کنیم. راه اول این است که خودمان بار سفر ببندیم و راهی شویم. راه دوم اما این است که دست‌ساخته‌های خودمان را به آنجا ارسال کنیم. در حال حاضر چند فضاپیما در حال خارج شدن از منظومه شمسی و ورود به فضای میان‌ستاره‌ای هستند. فضاپیمای وویجر ۱ و وویجر ۲ اکنون مرزهای منظومه شمسی را پشت سر گذاشته‌اند و ماموریت‌های افق‌های نو و پایونیر اکنون در مسیر خارج شدن از منظومه شمسی قرار دارند.

با این حساب مصنوعات ساخت دست بشر همین حالا هم به فضای میان‌ستاره‌ای رسیده است. البته اگرچه سرعت هر کدام از این فضاپیماها ده‌ها هزار کیلومتر بر ساعت است اما در مقایسه با فاصله‌ بین ستاره‌ها بسیار ناچیز است. برای مثال سفر با سرعت فضاپیماهای فعلی به پروکسیما قنطورس چیزی در حدود هشتاد هزار سال طول می‌کشد!

منظومه آلفا قنطورس به شکل ستاره پرنوری در سمت چپ مرکز تصویر دیده می‌شود

قنطورس ، شاید زمانی قابل زندگی

دانشمندان با بررسی مستمر ستاره‌ پروکسیما قنطورس توانستند سیاره‌ای در مدار آن پیدا کنند که اندکی از زمین بزرگتر است. این سیاره تازه کشف شده در کمربند حیات پروکسیما قنطورس قرار گرفته است. کمربند حیات هر ستاره فاصله‌ای از هر ستاره است که دما در آن نه خیلی بالا و نه خیلی کم است در نتیجه امکان شکل گیری حیات در آن وجود دارد. اگر فرض کنیم وجود آب برای شکل گیری حیات الزامی است پس در چنین دمایی آب هم به صورت مایع وجود دارد. این نزدیک‌ترین سیاره‌ فراخورشیدی است که تا به حال کشف کرده‌ایم و به جز آن سیاره فراخورشیدی نزدیک‌تری وجود نخواهد داشت.

تلسکوپ فضایی کپلر تا به حال سیارات فراخورشیدی بسیاری را کشف کرده است که بعضی از آن‌ها کاندید زندگی و وجود حیات هستند. حتی به نظر می‌رسد شرایط بعضی از آن‌ها بسیار بهتر از سیاره فراخورشیدی قنطورس باشد اما چون این سیاره‌ نسبت به دیگر سیارات فراخورشیدی خیلی به ما نزدیک‌تر است توجه دانشمندان را بیشتر از بقیه به خود جلب کرده است. ستاره‌شناسان با استفاده از ابزارهای کنونی یا ابزارهایی که در آینده‌ نزدیک آماده به کار می‌شوند، می‌توانند بهتر و دقیق‌تر مواد تشکیل دهنده‌ فراخورشیدی‌ها را بررسی کنند. بدون شک سیاره فراخورشیدی قنطورس بهترین سیاره‌ برای مطالعه بعد از سیارات منظومه شمسی است.